Detergenty są jedną z najpowszechniej stosowanych w gospodarstwach domowych i przemyśle grup produktów chemicznych. Mimo że dla użytkownika są to „zwykłe środki czystości”, dla producentów, importerów i dystrybutorów stanowią osobną kategorię o rozbudowanych obowiązkach regulacyjnych. Ich wprowadzanie na rynek UE wymaga spełnienia wymogów trzech kluczowych aktów prawnych: REACH, CLP oraz rozporządzenia o detergentach (WE 648/2004).

Oznacza to, że do standardowych wymagań stawianych produktom chemicznym takich jak sporządzenie karty charakterystyki czy opracowanie etykiety, mamy tutaj jeszcze jedną warstwę wymagań, które będzie należało wziąć pod uwagę projektując produkt i przygotowując go do wprowadzenia do obrotu. Warto zacząć od kwestii najbardziej podstawowej, a mianowicie tego, które produkty będą objęte zakresem stosowania rozporządzenia detergentowego.

Czym właściwie jest detergent?

Zgodnie z rozporządzeniem 648/2004 detergent oznacza jakąkolwiek substancję lub mieszaninę zawierającą mydło i/lub inne substancje powierzchniowo czynne przeznaczoną do procesów prania, mycia i czyszczenia. Detergenty mogą mieć różną postać (płyn, proszek, pasta, kostka, wypraska, kształtka itp.) i wprowadzane są do obrotu w celu używania ich w gospodarstwie domowym, obiektach użyteczności publicznej lub do celów przemysłowych.

Jest to więc definicja dość szeroka, dodatkowo natomiast rozporządzenie o detergentach wprowadza następujące pojęcia:

• Pomocnicza mieszanina piorąca - przeznaczona do zamaczania (wstępne pranie), płukania lub wybielania ubrań, domowej bielizny itp.,
• Preparat zmiękczający do płukania tkanin - przeznaczony do zmiany chwytu tkaniny, w procesach, wykonywanych po operacji prania,
• Mieszanina czyszcząca - przeznaczona do różnego rodzaju mycia w gospodarstwie domowym i/lub do oczyszczania innych powierzchni (np.: materiałów, produktów, maszyn, urządzeń mechanicznych, środków transportu i wyposażenia dodatkowego, instrumentów, aparatów itd.),
• Inne mieszaniny czyszczące, myjące i piorące - przeznaczone do jakichkolwiek innych procesów prania, mycia i czyszczenia.

Jeśli więc nasz produkt można uznać za spełniający którąś z powyższych definicji, to mamy do czynienia z detergentem. Produkty, które uznaje się za detergenty to między innymi:

• płyny i proszki do prania,
• płyny do mycia naczyń,
• środki czyszczące do sanitariatów,
• przemysłowe środki odtłuszczające,
• kostki toaletowe,
• płyny do płukania tkanin,
• tabletki do zmywarki

Oczywiście pełna lista typów produktów jest znacznie szersza i dla każdego z nich wymagane będzie spełnienie wymagań rozporządzenia o detergentach.

Dokumentacja REACH – surowce i składniki pod kontrolą

Choć REACH nie tworzy osobnej kategorii „detergentu”, nadal nakłada na producentów obowiązki dotyczące wszystkich substancji chemicznych użytych w produkcie. Szerzej o wymaganiach wynikających z tego rozporządzenia, takich jak karty charakterystyki, piszemy w innych naszych artykułach, natomiast poniżej znajduje się tylko krótkie przypomnienie.

Najważniejsze obowiązki REACH:

Rejestracja substancji

• Producent detergentu musi upewnić się, że wszystkie użyte przez niego substancje są zarejestrowane przez producenta/importera, jeżeli są wprowadzane w ilości > 1 tony rocznie na substancję (chyba, że substancja z jakiegoś powodu podlega wyłączeniu z obowiązku rejestracji),
• Odpowiedzialność dotyczy także importu gotowych mieszanin.

Przygotowanie karty charakterystyki (SDS)

• Karta charakterystyki bardzo często będzie wymagana dla detergentów, zgodnie z artykułem 31 rozporządzenia REACH, ponieważ wchodzące w ich skład substancje zwykle do efektywnego działania muszą osiągać stężenia, które powodują klasyfikację produktów jako stwarzające zagrożenie (przede wszystkim w kategoriach działania drażniącego na oczy i skórę).

CLP – klasyfikacja i elementy oznakowania

Zastosowanie zasad klasyfikacji wynikających z rozporządzenia CLP będzie decydowało o tym czy produkt zostanie uznany za stwarzający zagrożenie, a co za tym idzie czy będzie dla niego trzeba sporządzić odpowiednią etykietę zgodnie z tym rozporządzeniem.

Klasyfikacja

Rozporządzenie CLP zawiera zasady klasyfikacji substancji oraz mieszanin. Klasyfikacji dokonuje się, w przypadku substancji, oparciu o dane toksykologiczne, ekotoksykologiczne oraz badania fizykochemiczne. Kiedy mówimy o mieszaninach, to zdecydowanie częściej klasyfikacji dokonuje się w oparciu o zasady obliczeniowe, tak aby nie generować dodatkowych wyników badań toksykologicznych czy ekotoksykologicznych. Wyjątek tutaj mogą stanowić badania fizykochemiczne, na przykład tam gdzie potrzebne jest potwierdzenie palności produktu za pomocą wyznaczenia temperatury zapłonu.

Najczęstsze klasy zagrożeń dla detergentów to:

• działanie drażniące na skórę lub oczy (Skin Irrit. 2 H315, Eye Dam. 1 H318, Eye Irrit. 2 H319),
• działania uczulające skóry (Skin Sens. 1 H317),
• zagrożenia dla środowiska wodnego (Aquatic Chronic 2 H411, Aquatic Chronic 3 H411),
• zagrożenia fizykochemiczne (rzadziej, ale niektóre detergenty oparte na etanolu mogą wykazywać palność).

Oznakowanie CLP – obowiązkowe elementy

• piktogramy,
• hasło ostrzegawcze (np. „Uwaga”, „Niebezpieczeństwo”),
• zwroty H i P,
• identyfikator produktu,
• dane dostawcy,
• ilość nominalna

UFI i zgłoszenie do PCN

Jeśli detergent jest klasyfikowany jako mieszanina niebezpieczna dla zdrowia lub fizyczna — musi posiadać UFI i powinien zostać zgłoszony do bazy PCN.

Rozporządzenie o detergentach – specyficzne obowiązki branżowe

Rozporządzenie 648/2004 określa dodatkowe elementy, które musi spełnić każdy detergent wprowadzany na rynek UE. Dokumentację taką będzie należało przygotować dodatkowo do wymienionych powyżej elementów wynikających z rozporządzenia REACH i CLP. Obowiązki, o których wspomnimy poniżej nie zastępują ani etykiety CLP, ani karty charakterystyki produktu.

Biodegradowalność surfaktantów

Producenci muszą wykazać uleganie biodegradacji w warunkach tlenowych według testów OECD. Dotyczy to czystych substancji powierzchniowo czynnych, a nie całych mieszanin. Odpowiedni zapis o spełnieniu tego wymagania warto również zawrzeć w karcie charakterystyki, w sekcji 12.

Etykieta detergentu – informacje obowiązkowe

Poza informacjami wynikającymi z CLP etykieta musi zawierać przede wszystkim oznakowanie dotyczące zawartości (informacje o składnikach zgodnie z rozporządzeniem o detergentach), w tym między innymi:

• rodzaje surfaktantów (np. zawiera anionowe środki powierzchniowo czynne 15–30%),
• dodatki: enzymy, konserwanty,
• listę potencjalnych alergenów zapachowych (jeśli obecne są w stężeniach > 0,01%).

Dodatkowo dla niektórych kategorii detergentów (np. proszków do prania) wymagane będzie także wskazanie informacji o dozowaniu produktu.

Arkusz danych składników

To mniej znany obowiązek, ale kluczowy przy sprzedaży detergentów dla użytkowników profesjonalnych. Na arkuszu danych, w porządku malejącym według wagi, należy umieścić wszystkie składniki; wykaz jest podzielony na następujące zakresy procentowe (wagowo):

• 10 % lub więcej,
• 1 % lub więcej, lecz mniej niż 10 %,
• 0,1 % lub więcej, lecz mniej niż 1 %,
• mniej niż 0,1 %.

W arkuszu danych składników, inaczej niż na etykiecie detergentu, wymienia się wszystkie składniki, nawet te, które nie są środkami powierzchniowo czynnymi, dodatkami czy kompozycją zapachową. Pełną wersję arkusza danych składników producent musi udostępnić na żądanie odpowiednim organom. Tej wersji nie trzeba udostępniać publicznie.

Strona internetowa z wykazem składników

Skróconą wersję arkusza danych składników producent detergentu musi zamieścić na swojej stronie internetowej. Zamieszczenie arkusza danych składników na stronie internetowej nie jest wymagane dla detergentów przemysłowych, dla których dostępne są karty charakterystyki.

Co to oznacza dla producentów i importerów?

Wprowadzenie detergentu wymaga połączenia trzech systemów regulacyjnych. W praktyce oznacza to:

• konieczność zebrania szczegółowej dokumentacji od dostawców surowców,
• wykonanie klasyfikacji mieszaniny zgodnie z formułą lub danymi testowymi,
• przygotowanie podwójnego oznakowania: CLP + detergenty,
• utrzymanie publicznej strony internetowej z wykazem składników,
• stworzenie arkusza danych składników,
• reagowanie na zmiany składu poprzez aktualizację UFI i zgłoszenia PCN.

Podsumowanie

Detergenty — mimo że traktowane jako produkty codziennego użytku — podlegają jednym z najbardziej restrykcyjnych systemów nadzoru w UE. Połączenie wymogów REACH (substancje), CLP (klasyfikacja i oznakowanie) oraz rozporządzenia o detergentach (informacje dla użytkownika i biodegradowalność) oznacza, że producent musi zarządzać rozbudowaną dokumentacją techniczną.

Dobrze przygotowana dokumentacja to nie tylko obowiązek prawny — to także element odpowiedzialności wobec użytkowników i środowiska. W najbliższym czasie spodziewamy się także publikacji zaktualizowanej wersji rozporządzenia o detergentach, która nałoży na producentów dalsze dodatkowe wymagania.

+48 786 348 531

info@sds-create.pl

KONTAKT

MASZ PYTANIA?

Skontaktuj się z nami!