Piktogramy CLP to podstawowy element oznakowania substancji i mieszanin chemicznych w Unii Europejskiej. Zgodnie z rozporządzeniem CLP (1272/2008/WE), muszą znajdować się na każdej etykiecie CLP (oczywiście w przypadku produktów, dla których wymaga tego klasyfikacja CLP), aby w czytelny sposób informować o zagrożeniach związanych z danym produktem chemicznym.
Co to są piktogramy CLP?
Piktogramy CLP to czarne graficzne symbole w czerwonych rombach:

które zastąpiły wcześniej stosowane symbole wynikające z dyrektywy preparatowej (czarne symbole i pomarańczowe kwadratowe tło):

Piktogramy CLP są zharmonizowane na poziomie globalnym w ramach systemu GHS (Globally Harmonized System) i mają za zadanie jednoznacznie ostrzegać użytkownika o zagrożeniach fizykochemicznych, zdrowotnych lub środowiskowych. Są one graficzną, łatwą do interpretacji, reprezentacją zagrożeń stwarzanych przez produkt, stąd ich obecność na etykietach mieszanin chemicznych ma znaczący wpływ na bezpieczeństwo użytkowników
Aktualna lista piktogramów CLP:
Piktogram |
Symbol |
Klasy i kategorie zagrożeń |
 |
GHS01 |
- Niestabilne materiały wybuchoweMateriały wybuchowe z podklas 1.1, 1.2, 1.3, 1.4
- Substancje i mieszaniny samoreaktywne, typy A, B
- Nadtlenki organiczne, typy A, B
|
 |
GHS02 |
- Gazy łatwopalne, kategoria zagrożenia 1
- Aerozole łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2
- Substancje ciekłe łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2, 3
- Substancje stałe łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2
- Substancje i mieszaniny samoreaktywne, typy B, C, D, E, F
- Substancje ciekłe piroforyczne, kategoria zagrożenia 1
- Substancje stałe piroforyczne, kategoria zagrożenia 1
- Substancje i mieszaniny samonagrzewające się, kategorie zagrożeń 1, 2
- Substancje i mieszaniny, które w kontakcie z wodą wydzielają gazy łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2, 3
- Nadtlenki organiczne, typy B, C, D, E, F
|
 |
GHS03 |
- Gazy utleniające, kategoria zagrożenia 1
- Substancje ciekłe utleniające, kategorie zagrożeń 1, 2, 3
- Substancje stałe utleniające, kategorie zagrożeń 1, 2,
|
 |
GHS04 |
- Gazy pod ciśnieniem:
- Gazy sprężone;
- Gazy skroplone;
- Gazy skroplone schłodzone;
- Gazy rozpuszczone
|
 |
GHS05 |
- Substancje korodujące metale, kategoria zagrożenia 1
- Działanie żrące na skórę, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 1C
- Poważne uszkodzenie oczu, kategoria zagrożenia 1
|
 |
GHS06 |
- Toksyczność ostra (droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, po narażeniu inhalacyjnym), kategorie zagrożeń 1, 2, 3
|
 |
GHS07 |
- Toksyczność ostra (droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, po narażeniu inhalacyjnym), kategoria zagrożenia 4
- Działanie drażniące na skórę, kategoria zagrożenia 2
- Działanie drażniące na oczy, kategoria zagrożenia 2
- Działanie uczulające na skórę, kategoria zagrożenia 1
- Działanie toksyczne na narządy docelowe – jednorazowe narażenie, kategoria zagrożenia 3
|
 |
GHS08 |
- Działanie uczulające na drogi oddechowe, kategoria zagrożenia 1
- Działanie mutagenne na komórki rozrodcze, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 2
- Rakotwórczość, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 2
- Działanie szkodliwe na rozrodczość, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 2
- Działanie toksyczne na narządy docelowe – jednorazowe narażenie, kategorie zagrożeń 1, 2
- Działanie toksyczne na narządy docelowe – powtarzane narażenie, kategorie zagrożeń 1, 2
- Zagrożenie spowodowane aspiracją, kategoria zagrożenia 1
|
 |
GHS09 |
- Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego
- Zagrożenie ostre, kategoria 1
- Zagrożenie przewlekłe, kategorie 1, 2
|
Obowiązek stosowania piktogramów na etykietach CLP
Zgodnie z art. 17 rozporządzenia CLP, każda etykieta CLP musi zawierać odpowiednie piktogramy przypisane i dobrane na podstawie klasyfikacji substancji lub mieszaniny, a także zgodnie z zasadami oznakowania. Piktogramy powinny być dobrze widoczne, kontrastowe i mieć minimalny wymiar 1 cm × 1 cm (dla najmniejszych opakowań).
Co to oznacza w praktyce?
- Brak wymaganego piktogramu na etykiecie to naruszenie przepisów i może skutkować sankcjami ze strony organów nadzoru.
- Nieprawidłowy dobór piktogramów może wprowadzać użytkownika w błąd co do zagrożeń stwarzanych przez produkt.
- Przy klasyfikacji należy stosować zasady tzw. pierwszeństwa piktogramów, np. nie stosujemy jednocześnie wykrzyknika i czaszki, jeśli dotyczą tej samej klasy zagrożenia.
Gdzie stosuje się piktogramy CLP?
Piktogramy CLP muszą znaleźć się nie tylko na etykietach opakowań, ale również:
- w kartach charakterystyki (SDS) – w sekcji 2,
- w dokumentacji technicznej,
- mogą być wymagane w materiałach marketingowych produktów stwarzających zagrożenie.
Najczęstsze błędy na etykietach CLP dotyczące piktogramów
🔴 Brak piktogramu mimo klasyfikacji zagrożeń
🔴 Pozostawianie pustych rombów na etykiecie (w przypadku stosowania szablonów etykiet)
🔴 Zbyt mały rozmiar piktogramu lub nieczytelny nadruk
🔴 Piktogramy w czarno-białej wersji – zgodnie z CLP, muszą być w kolorze!
Podsumowanie
Piktogramy CLP to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim kluczowy element skutecznej komunikacji zagrożeń chemicznych. Ich prawidłowe umieszczenie na etykiecie substancji lub mieszaniny chemicznej to podstawa bezpiecznego obrotu substancjami i mieszaninami na rynku UE.
Potrzebujesz wsparcia w prawidłowym przygotowaniu lub weryfikacji etykiet CLP?
Zespół SDS Create pomoże Ci przygotować lub zweryfikować etykiety zgodnie z obowiązującymi przepisami CLP.